Hormone và chu kỳ kinh nguyệt ảnh hưởng thế nào tới phụ nữ mắc chứng rối loạn tăng động giảm chú ý (P1)

Phụ nữ mắc hội chứng tăng động giảm chú ý (ADHD-attention deficit hyperactivity disorder) có khả năng tập trung và duy trì sự tập trung khác nhau. Có những khoảng thời gian trong chu kỳ kinh nguyệt, họ dường như khó khăn hơn trong việc lập kế hoạch, tổ chức cũng như tập trung sự chú ý. Bên cạnh đó, họ cũng cảm thấy thuốc chữa trị ADHD dường như cũng không có hiệu quả.

Có rất ít nghiên cứu về sự tương tác giữa hormone ở nữ giới với các triệu chứng ADHD. Tuy nhiên, phụ nữ mắc ADHD có thể được hưởng lợi rất nhiều từ việc hiểu rõ cơ chế tương tác của 2 yếu tố này. 

Dưới đây là 5 câu hỏi thường thấy của phụ nữ về hormone và các triệu chứng ADHD:

1. Hormone có thể ảnh hưởng tới các triệu chứng của ADHD hay không?

Hiện nay, nhận thức về mối liên hệ giữa hormone giới tính và các chất dẫn truyền thần kinh (neurotranssmitter) đang được nâng lên. Các chất này truyền thông tin giữa các nơ ron thần kinh trong bộ não của chúng ta.

Dopamine là một chất dẫn truyền thần kinh quan trọng đối với cảm giác hưng phấn, nhiệt tình cũng như động lực của con người. Đây là một hóa chất hữu cơ giúp bạn cảm thấy dễ chịu, đồng thời đóng vai trò quan trọng đối với các chức năng điều hành của chúng ta, trong đó có sự chú ý.

Đối với người mắc hội chứng ADHD, việc điều chỉnh liều lượng dopamine được cho là khác nhau. Ví dụ, người ta vẫn cho rằng lượng dopamine ở điểm tiếp hợp thần kinh (synapses) trong não bộ được cho là thấp hơn đối với những người mắc ADHD.

Giả thuyết tốt nhất hiện nay của chúng ta đó là lượng dopamine tiếp hợp thấp đã dẫn đến các triệu chứng ADHD và những khó khăn trong việc tập trung sự chú ý theo một cách thức linh hoạt, việc duy trì sự chú ý cũng như việc điều chỉnh các cấp độ hoạt động.

Các loại dược phẩm điều trị ADHD như chất kích thích tâm lý Methylphenidate (thường gọi là Ritalin) giúp bổ sung lượng dopamine trong điểm tiếp hợp thần kinh. Các nhà khoa học nghĩ rằng đây là một trong những nguyên nhân tại sao các triệu chứng ADHD được giảm bớt và sự chú ý được cải thiện hơn khi điều trị ADHD bằng thuốc.

Hormone giới tính bao gồm nội tiết tố nữ estrogen và hormone sinh dục nữ progesterone thay đổi một cách tự nhiên trong các giai đoạn cuộc đời khác nhau của phụ nữ. Sự thay đổi thất thường trong mức độ hormone giới tính có thể ảnh hưởng tới chức năng não bộ thông qua việc thay đổi mức độ của các chất dẫn truyền thần kinh bao gồm dopamine và serotonin. Những chất này rất quan trọng đối với tâm trạng của con người.

Mối quan hệ giữa hormone giới tính và mức độ các chất dẫn truyền thần kinh là rất phức tạp. Các nghiên cứu trên động vật cho thấy rằng mức độ estrogen cao hơn có liên quan tới sự gia tăng hàm lượng dopamine. Hormone sinh dục nữ cũng có ảnh hưởng tới mức độ dopamine, tuy nhiên mối liên hệ giữa dopamine và loại hormone này là không thực sự rõ ràng.

2. Điều gì xảy ra với sự chú ý của tôi trong chu kỳ kinh nguyệt?

Mức độ Estrogen và Progesterone thay đổi trong suốt chu kỳ kinh nguyệt. Những giai đoạn chính của chu kỳ kinh nguyệt là giai đoạn tạo nang buồng trứng (follicular phase-bắt đầu khi ngày đầu tiên của chu kỳ kinh nguyệt diễn ra và kết thúc khi rụng trứng) và giai đoạn hoàng thể (luteal phase-nửa sau của chu kỳ kinh nguyệt, bắt đầu sau khi rụng trứng và kết thúc khi có kinh nguyệt tiếp theo). Nghiên cứu chỉ ra rằng sự thay đổi trong mức độ chú ý trong chu kỳ kinh nguyệt là không nhất quán.

Tuy nhiên, đối với những chị em nhạy cảm với sự thay đổi hormone trong chu kỳ kinh nguyệt, giai đoạn tiền kinh nguyệt hoặc cuối giai đoạn hoàng thể có liên quan tới việc giảm chú ý, mức độ hồi hộp và căng thẳng cao hơn hoặc thậm chí gây ra hội chứng rối loạn tâm thần tiền kinh nguyệt (PMDD-Premenstrual Dysphoric Disorder)

Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng một số nhiệm vụ liên quan tới sự chú ý được hoàn thành tốt hơn khi lượng estrogen cao hơn. Hiệu suất thực thi có thể thấp hơn khi mức độ estrogen thấp hơn và mức độ progesterone cao hơn. Điều này là phù hợp với những câu chuyện mà nhiều phụ nữ mắc hội chứng ADHD đã thuật lại-sự chú ý của họ tốt hơn trước giai đoạn rụng trứng và có thể tệ hơn sau đó.