Các nhà nghiên cứu đề xuất cách thức mới trong việc nhận diện thời điểm trẻ sơ sinh có ý thức

Trong giai đoạn phát triển của mình, khi nào con người bắt đầu có ý thức? Vào thế kỷ XVII, khi được hỏi về ý thức của trẻ sơ sinh, nhà triết học người Pháp René Descartes đã gợi ý rằng trẻ sơ sinh có thể có suy nghĩ mặc dù những suy nghĩ này đơn giản hơn nhiều so với người trưởng thành. Hàng trăm năm sau, vấn đề về thời điểm con người bắt đầu có ý thức vẫn là một câu hỏi đối với các nhà tâm lý học và các nhà triết học.

Tuy nhiên, nhằm phản hồi một công bố trên tạp chí Trends in Cognitive Sciences, 2 nhà khoa học từ ĐH Birmingham đã đề xuất cách thức mới nhằm giúp các nhà khoa học và nhà nghiên cứu nhận diện được cột mốc mà trẻ sơ sinh bắt đầu có ý thức.

Trong một bức thư gửi tới ban biên tập được công bố trên Trends in Cognitive Sciences, TS. Henry Taylor (PGS chuyên ngành Triết học) và Andrew Bremner (GS về Tâm lý học phát triển) đã khám phá ra một hướng tiếp cận mới, trong đó nhận diện được những dấu hiệu về ý thức ở người trưởng thành, sau đó tiến hành đo lường xem khi nào trẻ sơ sinh bắt đầu xuất hiện những dấu hiệu này trong giai đoạn phát triển của mình.

TS. Taylor đưa ra một ví dụ như sau: "Tưởng tượng rằng ở người trưởng thành, chúng ta đều biết rằng bất kỳ một hành vi cụ thể nào hoặc một đặc điểm cụ thể nào đó của việc kích hoạt não bộ đều đi kèm với nhận thức. Sau đó, nếu chúng ta có thể nhận diện khi nào những hành vi này hay sự kích hoạt này bắt đầu xuất hiện ở trẻ sơ sinh, chúng ta đã có đủ lý do để cho rằng đây chính là thời điểm mà ý thức bắt đầu ở trẻ. Hành vi và những kích hoạt ở não bộ như thế này được gọi là "các dấu hiệu" của ý thức".

Trong công bố gần đây, GS. Tim Bayne đã đưa ra 4 dấu hiệu của ý thức và một số được xuất hiện trong những giai đoạn cuối của quá trình thai nghén, những dấu hiệu khác xuất hiện trong giai đoạn đầu của trẻ sơ sinh. Căn cứ trên kết quả này, nghiên cứu cho rằng ý thức xuất hiện từ giai đoạn tam cá nguyệt cuối cùng của thai kỳ (3 tháng cuối).

Tuy nhiên, GS. Bremner và TS. Taylor cho rằng nghiên cứu này đã bỏ qua những dấu hiệu khác của ý thức, bao gồm: chỉ/trỏ (pointing); kiểm soát có chủ ý (intentional control-sự hợp tác means-end có chủ đích. Ví dụ: kéo một giá đỡ để lấy một vật ở xa); bộ nhớ rõ ràng (bắt chước hành động bị trì hoãn) 

TS. Taylor cho biết một trong những vấn đề phức tạp ở đây đó là việc các dấu hiệu xuất hiện ý thức dường như không đồng thời diễn ra đối với cùng một độ tuổi. Những dấu hiệu được chỉ ra bởi GS. Bayne được cho là nằm trong giai đoạn tam cá nguyệt thứ 3 của thai kỳ và giai đoạn đầu của trẻ sơ sinh. Tuy nhiên những dấu hiệu khác dường như chỉ xuất hiện khi trẻ 1 tuổi. Trên thực tế, một số dấu hiệu thậm chí chỉ xuất hiện khi trẻ được 3-4 tuổi, bởi có rất nhiều dấu hiệu về ý thức xuất hiện trong giai đoạn phát triển sớm và muộn, dẫn tới việc đi tới một kết luận cuối cùng thực sự rất khó khăn.

Nhóm nghiên cứu của GS. Bremner đề xuất một hướng tiếp cận rộng hơn đối với các dấu hiệu, bao gồm những dấu hiệu xuất hiện sớm và muộn nếu cần thiết. Các nhà khoa học cũng kiến nghị rằng các mô hình phát triển (developmental models) về sự bắt đầu của ý thức cần phải được cân nhắc. Ví dụ, một số dấu hiệu phát triển trong một cụm ở giai đoạn đầu (early development), trong khi những dấu hiệu khác xuất hiện trong cụm muộn hơn (later cluster). Bên cạnh đó, cũng có thể có sự phát triển liên tục và từ từ của một số dấu hiệu nhất định trong thời kỳ thai nghén và trong suốt giai đoạn đầu đời.

Nhóm nghiên cứu cho rằng thông qua việc phân loại những dấu hiệu được lựa chọn này, họ có thể trả lời cho câu hỏi vốn chưa được giải đáp trong hàng trăm năm qua. Tuy nhiên, điều quan trọng là câu trả lời sẽ không thực sự đơn giản!