Chế độ ăn kiêng nhiều chất béo, nhiều đường ảnh hưởng đến chức năng nhận thức

Nghiên cứu mới từ Đại học Sydney đã chỉ ra mối liên hệ giữa chế độ ăn kiêng giàu chất béo và đường với sự suy giảm chức năng não bộ. Kết quả này góp phần củng cố thêm bằng chứng khoa học cho thấy tác động tiêu cực của chế độ ăn nhiều chất béo và đường (HFHS) đối với năng lực nhận thức, bên cạnh những ảnh hưởng vật lý đã được biết đến rộng rãi trước đó.

Được công bố trên Tạp chí Quốc tế về Béo phì (International Journal of Obesity), nghiên cứu này là công trình đầu tiên kiểm tra trên người về mối liên hệ giữa chế độ ăn kiêng HFHS — đặc biệt là các chế độ ăn giàu đường tinh luyện và chất béo bão hòa — với khả năng định hướng không gian chủ quan của mỗi người. Khả năng định hướng không gian là năng lực học hỏi và ghi nhớ đường đi từ vị trí này đến vị trí khác, một quá trình có thể phản ánh tình trạng sức khỏe của vùng hồi hải mã (hippocampus) trong não bộ.

Tiến sĩ Dominic Tran (Khoa Tâm lý học, Khoa Khoa học-Trường tâm lý) là người đứng đầu nhóm nghiên cứu. Nghiên cứu của ông cho thấy chế độ ăn HFHS có tác động tiêu cực đến một số khía cạnh của chức năng nhận thức. Nhiều khả năng, các ảnh hưởng này tập trung chủ yếu tại vùng hồi hải mã — một cấu trúc não bộ đóng vai trò then chốt trong việc định hướng không gian và hình thành ký ức — hơn là tác động trên toàn bộ não bộ.

Theo TS. Trần, tin tích cực là nhóm nghiên cứu cho rằng đây là một tình trạng có thể dễ dàng đảo ngược."Việc thay đổi chế độ ăn uống có thể cải thiện sức khỏe của vùng hồi hải mã, từ đó nâng cao khả năng định hướng không gian của chúng ta, chẳng hạn như khi khám phá một thành phố mới hoặc tìm hiểu một lộ trình mới để về nhà."

Nhóm nghiên cứu đã tuyển chọn 55 sinh viên đại học trong độ tuổi từ 18 đến 38. Mỗi người tham gia hoàn thành các bảng khảo sát nhằm ghi nhận mức độ tiêu thụ thực phẩm chứa nhiều đường và chất béo. Ngoài ra, họ còn tham gia kiểm tra trí nhớ ngắn hạn thông qua một bài tập nhớ dãy số và được đo chỉ số khối cơ thể (BMI).

Trong thí nghiệm chính, người tham gia được yêu cầu điều hướng trong một mê cung thực tế ảo để tìm kiếm một rương báu trong sáu lần. Mê cung được bao quanh bởi các cột mốc, giúp người tham gia ghi nhớ đường đi. Vị trí xuất phát và vị trí của rương báu được giữ cố định trong tất cả các lượt thử.

Nếu người tham gia tìm được kho báu trong thời gian dưới bốn phút, họ sẽ tiếp tục sang lượt thử nghiệm tiếp theo. Ngược lại, nếu không tìm được kho báu trong khoảng thời gian quy định, họ sẽ được dịch chuyển tức thời đến vị trí của kho báu và có 10 giây để làm quen với khu vực đó trước khi bắt đầu lượt thử nghiệm kế tiếp.

Ở lượt thử nghiệm thứ bảy, chiếc rương kho báu đã bị loại bỏ khỏi mê cung ảo; người tham gia được yêu cầu xác định và đánh dấu vị trí trước đây của kho báu chỉ dựa trên trí nhớ. Những người có chế độ ăn ít chất béo và đường cho thấy khả năng định vị chính xác vị trí cao hơn so với những người tiêu thụ các loại thực phẩm này nhiều lần mỗi tuần.

“Sau khi kiểm soát các yếu tố như trí nhớ làm việc và chỉ số khối cơ thể (BMI), được đo lường tách biệt với quá trình thực nghiệm, lượng tiêu thụ đường và chất béo của người tham gia là yếu tố dự đoán đáng tin cậy đối với hiệu suất trong lượt thử nghiệm thứ bảy,” Tiến sĩ Trần cho biết.

Tiến sĩ Trần nhấn mạnh rằng các kết quả này làm nổi bật tầm quan trọng của việc đưa ra lựa chọn dinh dưỡng hợp lý nhằm duy trì chức năng não bộ khỏe mạnh.

“Chúng ta từ lâu đã biết rằng việc tiêu thụ quá mức đường tinh luyện và chất béo bão hòa làm gia tăng nguy cơ béo phì, rối loạn chuyển hóa, bệnh tim mạch và một số loại ung thư. Đồng thời, các thói quen ăn uống không lành mạnh này cũng thúc đẩy quá trình suy giảm nhận thức liên quan đến tuổi tác ở người trung niên và người cao tuổi.

Nghiên cứu này cung cấp bằng chứng cho thấy chế độ ăn uống có vai trò quan trọng đối với sức khỏe não bộ ngay từ giai đoạn đầu tuổi trưởng thành — thời điểm mà chức năng nhận thức thường vẫn còn nguyên vẹn,” Tiến sĩ Tran cho biết.

Tiến sĩ Tran lưu ý rằng nhóm đối tượng trong nghiên cứu này không hoàn toàn đại diện cho toàn bộ dân số, tuy nhiên, các kết quả vẫn có giá trị khái quát rộng hơn.

“Có khả năng những người tham gia nghiên cứu của chúng tôi khỏe mạnh hơn một chút so với dân số nói chung, và chúng tôi cho rằng nếu mẫu nghiên cứu đại diện tốt hơn cho cộng đồng, ảnh hưởng của chế độ ăn uống đến khả năng định hướng không gian thậm chí sẽ rõ rệt hơn nữa.”