Góc tâm lý: Hành vi gây hấn (P3)

Chúng ta sẽ quay lại câu hỏi những người chứng kiến sự bắt nạt, hay còn gọi là nhân chứng làm gì trước hành vi bắt nạt.  Liệu đó có phải hoàn toàn do sự vô cảm hay không có khả năng giúp đỡ? Mặc dù bạn đã được gợi ý tới mô hình quan sát học tập đối với những nhân chứng này, hãy đến với một hiệu ứng nổi tiếng mà có thể bạn đã nghe nói trước đây.

Các nhà nghiên cứu Latané và Darley (1968) đã mô tả một hiện tượng gọi là hiệu ứng người ngoài cuộc [bystander effect]. Hiệu ứng người ngoài cuộc là hiện tượng trong đó nhân chứng hoặc người đứng ngoài không tình nguyện giúp đỡ nạn nhân hoặc người gặp nạn. Thay vào đó, họ chỉ quan sát những gì đang xảy ra. Các nhà tâm lý học xã hội cho rằng chúng ta đưa ra những quyết định này dựa trên tình hình xã hội lúc đó, chứ không phải các biến nhân cách của chúng ta. Đằng sau hiệu ứng người ngoài cuộc là vụ sát hại một phụ nữ trẻ tên là Kitty Genovese vào năm 1964. Câu chuyện về cái chết bi thảm của cô ấy đã tự kết liễu đời mình khi được báo cáo rằng không ai trong số hàng xóm của cô ấy giúp đỡ cô ấy hoặc gọi cảnh sát khi cô ấy bị bị tấn công. Tuy nhiên, Kassin (2017) lưu ý rằng kẻ giết người của cô đã bị bắt do những người hàng xóm đã gọi cảnh sát khi họ thấy anh ta thực hiện một vụ trộm vài ngày sau đó. Không chỉ những người chứng kiến thực sự can thiệp vào vụ giết người này (một người đàn ông hét vào mặt kẻ giết người, một người phụ nữ nói rằng cô ấy đã gọi cảnh sát và một người bạn đã an ủi cô ấy trong những giây phút cuối cùng), mà những người khác cũng can thiệp vào việc bắt giữ kẻ sát nhân.

Các nhà tâm lý học xã hội khẳng định rằng sự phân tán trách nhiệm là lời giải thích khả dĩ cho hiện tượng trên. Phân tán trách nhiệm là xu hướng không ai trong nhóm giúp đỡ vì trách nhiệm giúp đỡ được lan truyền trong cả nhóm (Bandura, 1999). Bởi vì có nhiều nhân chứng cho vụ tấn công Genovese, bằng chứng là số lượng cửa sổ căn hộ được thắp sáng trong tòa nhà, các cá nhân cho rằng ai đó chắc chắn đã gọi cảnh sát. Trách nhiệm gọi cảnh sát được phân chia theo số lượng nhân chứng trong vụ việc.

Bạn đã bao giờ đi qua một vụ tai nạn trên xa lộ và cho rằng một nạn nhân hoặc chắc chắn là một người lái xe máy khác đã thông báo về vụ tai nạn? Nói chung, số lượng người ngoài cuộc càng nhiều thì khả năng một người sẽ giúp đỡ càng ít.