Nghiên cứu mới điều tra tác động của thuốc điều trị ADHD đến tim mạch

Mặc dù vẫn còn những lo ngại về tác dụng phụ của các loại thuốc điều trị ADHD, tuy nhiên những phát hiện mới, kết hợp với các nghiên cứu khác, cho thấy lợi ích của việc sử dụng các loại thuốc này lớn hơn các rủi ro tiềm ẩn, đồng thời nhấn mạnh tầm quan trọng của việc theo dõi sức khỏe một cách cẩn trọng trong quá trình điều trị.

Nghiên cứu được công bố trên tạp chí The Lancet Psychiatry, đã phân tích sâu rộng và toàn diện nhất từ trước đến nay về những ảnh hưởng về mặt tim mạch của các loại thuốc điều trị rối loạn tăng động giảm chú ý (ADHD), dựa trên kết quả từ các thử nghiệm lâm sàng ngẫu nhiên có đối chứng – loại hình nghiên cứu lâm sàng nghiêm ngặt nhất để đánh giá hiệu quả và tác dụng phụ của thuốc.

GS. Samuele Cortese (tác giả chính của nghiên cứu, Đại học Southampton) nhận định: “Khi sử dụng bất kỳ loại thuốc nào, cần đánh giá cân bằng giữa lợi ích và nguy cơ. Chúng tôi nhận thấy nhìn chung, phần lớn trẻ em sử dụng thuốc điều trị ADHD có sự gia tăng nhẹ về huyết áp và nhịp tim.”

“Các nghiên cứu khác cho thấy thuốc mang lại lợi ích rõ ràng trong việc giảm nguy cơ tử vong và cải thiện chức năng học tập, đồng thời chỉ ghi nhận nguy cơ tăng nhẹ huyết áp mà không có bằng chứng rõ ràng về các bệnh lý tim mạch khác. Nhìn chung, tỷ lệ lợi ích–nguy cơ của các thuốc điều trị ADHD là có thể yên tâm.”

Nghiên cứu này được tài trợ bởi Viện Nghiên cứu Y tế và Chăm sóc Quốc gia (NIHR), trong khuôn khổ Chương trình Giáo sư Nghiên cứu của NIHR dành cho GS. Samuele Cortese, với TS. Luis Farhat (Đại học São Paulo, Brazil) là tác giả đầu tiên và GS. Alexis Revet (Đại học Toulouse, Pháp) là đồng tác giả chính.

Ước tính rằng hội chứng rối loạn tăng động giảm chú ý (ADHD) ảnh hưởng đến khoảng 4% trẻ em tại Vương quốc Anh, trong đó khoảng 45% được điều trị bằng thuốc.

Nhóm nghiên cứu quốc tế đã phân tích dữ liệu từ 102 thử nghiệm ngẫu nhiên có đối chứng, bao gồm tổng cộng 22.702 bệnh nhân được chẩn đoán ADHD. Họ đã áp dụng một phương pháp thống kê tiên tiến – phân tích tổng hợp mạng (network meta-analysis) – cho phép so sánh hiệu quả giữa nhiều loại thuốc ngay cả khi các thuốc này không được so sánh trực tiếp trong từng nghiên cứu thử nghiệm riêng lẻ.

Kết quả cho thấy, tất cả các loại thuốc điều trị ADHD nhìn chung có ảnh hưởng nhỏ đến huyết áp, nhịp tim và các chỉ số điện tâm đồ (ECG). Ngoại trừ guanfacine (có tác dụng làm giảm huyết áp và nhịp tim), các thuốc còn lại đều gây ra sự gia tăng các chỉ số này.

Không ghi nhận sự khác biệt có ý nghĩa thống kê giữa nhóm thuốc kích thích (như methylphenidate và amphetamine) và nhóm thuốc không kích thích (atomoxetine và viloxazine) với những ảnh hưởng tới huyết áp và nhịp tim.

TS. Farhat nhận định: “Phát hiện của chúng tôi nên được đưa vào các hướng dẫn lâm sàng trong tương lai, nhấn mạnh sự cần thiết của việc theo dõi huyết áp và nhịp tim một cách hệ thống, cả với thuốc kích thích và không kích thích. Điều này đặc biệt quan trọng đối với các bác sĩ cho rằng chỉ thuốc kích thích mới ảnh hưởng bất lợi đến hệ tim mạch.”

Các nhà nghiên cứu cũng khuyến nghị rằng những bệnh nhân có tiền sử bệnh tim nên trao đổi với bác sĩ chuyên khoa tim mạch trước khi bắt đầu điều trị bằng thuốc ADHD.

GS. Revet bổ sung: “Phát hiện của chúng tôi, dù được xây dựng từ các thử nghiệm lâm sàng ngẫu nhiên – vốn thường có thời gian ngắn do giới hạn đạo đức – cần được củng cố bởi dữ liệu từ các nghiên cứu thực tiễn có thời gian theo dõi dài hơn.”

Nhóm nghiên cứu hiện đang tiến hành điều tra xem liệu có những nhóm bệnh nhân cụ thể nào dễ bị tổn thương tim mạch hơn những nhóm khác hay không.

GS. Cortese kết luận: “Mặc dù phát hiện của chúng tôi có ý nghĩa ở cấp độ nhóm, tức là trên trung bình, chúng tôi không thể loại trừ khả năng tồn tại những cá nhân có nguy cơ cao hơn gặp phải các biến đổi tim mạch nghiêm trọng hơn. Dù hiện tại chưa thể xác định rõ những cá nhân có nguy cơ cao này, các nỗ lực theo hướng y học chính xác được hy vọng  có thể mang lại những hiểu biết quan trọng trong tương lai.”