Quan điểm của các nhà nghiên cứu về việc người dùng hiện nay có thể dễ dàng mua các xét nghiệm sức khoẻ online

Trong đại dịch COVID-19, rất nhiều người đã trải qua các xét nghiệm RATs (Rapid Antigen Test, xét nghiệm test nhanh kháng nguyên), trong đó có những thời điểm người dùng đã tiến hành tự test tại nhà. Hiện nay có xu hướng gia tăng các bài xét nghiệm y tế được bán trực tuyến tới người dùng. Đây là những loại xét nghiệm theo hình thức D2C, và người dùng có thể truy cập và tiếp cận chúng mà không cần tới bác sĩ để thăm khám. Trong khi nhiều người cho rằng hình thức này có vẻ thuận lợi, lợi ích mang lại cho người sử dụng vẫn là một câu hỏi lớn theo kết quả của một nghiên cứu mới đây từ đại học Wollongong.

Xét nghiệm D2C

Nghiên cứu này không nói về những bệnh nhân đã được chẩn đoán mắc bệnh, và họ phải sử dụng các xét nghiệm để kiểm soát tình trạng bệnh tật của mình (ví dụ: test lẩy da đẻ kiểm soát lượng đường trong máu đối với bệnh nhân tiểu đường)

Nghiên cứu cũng không nói về những dụng cụ test tại nhà dành cho việc sàng lọc dân số (population screening) như RATs đối với COVID-19 hay xét nghiệm phân đối với người trên 50 tuổi nhằm sàng lọc tình trạng ung thư đại trực tràng (bowel cancer screening).

D2C test là những sản phẩm được bán trên thị trường và dành cho những người sẵn sàng chi trả các chi phí mà không thông qua các bác sĩ đa khoa. Các xét nghiệm này có thể bao gồm xét nghiệm nội tiết tố (hormone profiling test), xét nghiệm liên quan tới chứng suy giáp (thyroid disease)

Một số xét nghiệm D2C cho phép người dùng hoàn thành việc kiểm tra tại nhà, trong khi các xét nghiệm qua phòng thí nghiệm (lab) sẽ cung cấp dụng cụ để bệnh nhân lấy mẫu, sau đó gửi tới phòng lab. Khách hàng hiện nay cũng có thể yêu cầu bệnh án trực tiếp từ công ty để gửi tới phòng lab mà không thông qua các bác sĩ.

Nghiên cứu của Đại học Wollongong

Nhóm đề tài đã tra cứu thông qua Google đối với những sản phẩm D2C được quảng cáo trực tuyến ở Australia từ tháng 6 tới tháng 12 năm 2021. Sau đó, các nhà nghiên cứu tiến hành đánh giá về lợi ích của mỗi loại xét nghiệm đối với người dùng dựa trên các căn cứ khoa học cũng như những khuyến nghị từ các tổ chức y tế chuyên nghiệp liên quan tới xét nghiệm đó.

103 loại xét nghiệm và 484 sản phẩm cá nhân có giá trong khoảng 12,99A$ tới 1.947A$ đã được phân tích. Chỉ 11% xét nghiệm được cho là mang lại lợi ích đối với người sử dụng, bao gồm các xét nghiệm bệnh lây qua đường tình duc (STI test). Đây là loại xét nghiệm có thể mang lại cảm giác kỳ thị xã hội đối với bệnh nhân, do đó họ có xu hướng ngại đi tới các cơ sở xét nghiệm lâm sàng.

31% xét nghiệm có thể mang lại lợi ích cho các cá nhân nếu họ đang trong giai đoạn nguy cơ cao. Ví dụ, nếu một người có các triệu chứng của chứng suy giáp, loại xét nghiệm này có thể hữu ích đối với họ. Tuy nhiên, trường Royal Australian College of General Practioners không khuyến nghị loại xét nghiệm này đối với những người không có triệu chứng suy giáp, bởi hiện nay đang thiếu các bằng chứng cho thấy lợi ích của việc nhận diện và điều trị đối với những người mắc chứng suy giáp mới khởi phát.

42% xét nghiệm thuộc nhóm kiểm tra sức khoẻ thương mại, bao gồm các xét nghiệm tình trạng dinh dưỡng và nội tiết tố. Mắc dù đây là những xét nghiệm hợp pháp, và có thể được bác sĩ chỉ định trong một số trường hợp, hoặc có thể được sử dụng trong hoạt động nghiên cứu, chúng có rất ít công dụng đối với người sử dụng.

Một xét nghiệm về hormone hay mức độ vitamin tại một thời điểm cụ thể sẽ không giúp ích nhiều trong việc cải thiện sức khoẻ bởi kết quả xét nghiệm sẽ thay đổi, phụ thuộc vào thời gian xét nghiệm (ngày, tháng hoặc thậm chí là mùa).

Đáng lo ngại hơn, 17% xét nghiệm được cho là thủ đoạn của những gã lang băm, vốn không bao giờ được đề xuất bởi những bác sĩ chân chính. Ví dụ, phân tích tóc để đánh giá dị ứng thực phẩm là không có cơ sở khoa học và có thể dẫn tới việc chẩn đoán sai cũng như các phác đồ điều trị không hiệu quả.

Hơn 50% xét nghiệm không ghi rõ về việc cung cấp các tư vấn trước và sau khi xét nghiệm. 

Các sản phẩm sẵn có hiện nay có thể thay đổi so với giai đoạn nghiên cứu diễn ra, và xét nghiệm D2C không được khuyến khích cũng như không thể mua trực tiếp trên mạng, đặc biệt là những sản phẩm được cung cấp bởi các nhà thuốc hoặc bởi các cơ sở sức khoẻ lâm sàng.

Tại Australia, đây là nghiên cứu đầu tiên và duy nhất liên kết được quy mô và tính đa dạng của các xét nghiệp D2C đang bày bán trên môi trường trực tuyến. Nghiên cứu ở các quốc gia khác cũng chỉ ra rằng hiện đang thiếu những bằng chứng thuyết phục đối với phần lớn các xét nghiệm D2C.

4 câu hỏi cần đặt ra trước khi mua các xét nghiệm online

Rất nhiều sản phẩm xét nghiệm D2C không mang lại nhiều lợi ích cho người sử dụng, và có thể dẫn tới các tác hại không mong muốn. Dưới đây là 4 câu hỏi cần phải đặt ra nếu người dùng đang cân nhắc việc mua các loại xét nghiệm y tế trên mạng:

1. Nếu tôi làm xét nghiệm này, liệu cuối cùng tôi có cần phải sắp xếp lịch khám hay phải tiến hành điều trị thêm hay không?

Tự làm xét nghiệm có thể vô hại (theo thông tin đồn đoán), tuy nhiên những xét nghiệm không cần thiết thường tìm thấy những vấn đề vốn dĩ không phải là nguyên nhân dẫn tới tình trạng bệnh lý của khách hàng

Ví dụ, một người tiến hành xét nghiệm tiểu đường có thể cho thấy mức độ đường trong máu tương đối cao và ngay lập tức được gắn nhãn là "tiền đái tháo đường". Tuy nhiên, chẩn đoán này có thể gây tranh cãi bởi nó hoàn toàn có thể khiến những người đang khoẻ mạnh bỗng nhiên có bệnh, mặc dù rất nhiều người trong số họ không mắc bệnh tiểu đường thật sự.

2. Liệu bác sĩ có tư vấn xét nghiệm này hay không?

Nếu bạn đang lo lắng về những triệu chứng hoặc các nguy cơ, bác sĩ của bạn có thể tư vấn loại xét nghiệm tốt nhất cho tình trạng của bạn. Những xét nghiệm được chỉ định như thế này có thể được bảo hiểm chi trả, do đó bạn hoàn toàn có thể chỉ mất số tiền ít hơn so với việc mua các xét nghiệm D2C

3. Đây có phải là xét nghiệm tốt?

Một bộ xét nghiệm tại nhà đạt chất lượng phải thể hiện được độ nhạy cao (tỷ lệ các trường hợp đúng được phát hiện một cách chính xác) và tính đặc hiệu cao (tỷ lệ người không có bệnh được loại ra một cách chính xác). Những thông số này cần phải ở mức lý tưởng là hơn 90% và được in ấn rõ ràng trên bao bì sản phẩm.

Đối với những xét nghiệm được phân tích tại phòng lab, người dùng cần kiểm tra xem phòng lab đó có được công nhận bởi các cơ quan chức năng hay không, tránh việc gửi mẫu xét nghiệm tới các phòng lab nước ngoài bởi các nguyên tắc về kiểm định chất lượng hay các bộ luật bảo vệ mẫu xét nghiệm cũng như thông tin sức khoẻ cá nhân tại các quốc gia đó có thể sẽ không giống với nơi bạn đang sinh sống.

4. Tôi có thật sự cần xét nghiệm này không?

Có rất nhiều lý do đối với thông tin mà các xét nghiệm có thể cung cấp, có thể để bản thân yên tâm hơn hoặc cũng có thể vì tò mò. Tuy nhiên, trừ khi bạn có các triệu chứng và các dấu hiệu rõ ràng, bạn không cần phải tự mình xét nghiệm và lãng phí tiền bạc của bản thân.

Xét nghiệm D2C có thể là một ý tưởng hay, tuy nhiên trong phần lớn trường hợp, các nhà khoa học đều khuyến cáo bạn cần tới bác sĩ để thăm khám và làm xét nghiệm theo chỉ định của họ.