Thuốc chống rối loạn thần kinh cho bệnh sa sút trí tuệ gây ra nhiều tác hại hơn so với những hiểu biết trước đây

Sử dụng thuốc chống rối loạn thần kinh đối với những bệnh nhân sa sút trí tuệ (dimentia) có mối liên hệ tới những nguy cơ cao đối với sức khoẻ so với những người không dùng thuốc. Đây là kết quả nghiên cứu của đề tài hợp tác giữa Đại học Manchester, Đại học Nottingham, Đại học Edinburgh và Đại học Dundee, dưới sự tài trợ của Viện nghiên cứu sức khoẻ quốc gia (NIHR-National Institute for Health and Care Research). Kết quả nghiên cứu được công bố trên tạp chí The BMJ.

Các nhà khoa học đã phát hiện ra nhiều tác hại đáng kể của việc sử dụng thuốc chống rối loạn thần kinh ở bệnh nhân sa sút trí tuệ hơn so với những hiểu biết trước đây của chúng ta. Những nguy cơ này xuất hiện ngay sau khi bắt đầu sử dụng thuốc, dẫn tới sự cần thiết trong việc cảnh báo sớm trong giai đoạn đầu điều trị bênh. Tỷ lệ đột quỵ cao, chứng máu đông, nhồi máu cơ tim, suy tim, gãy xương, viêm phổi và tổn thương thận cấp tính đã được ghi nhận trong nghiên cứu của nhóm đề tài.

Bất chấp những lo ngại về mức độ an toàn, thuốc chống loạn thần vẫn tiếp tục được kê đơn cho các triệu chứng về tâm lý và hành vi của người bị sa sút trí tuệ như lãnh cảm, trầm cảm, giận dữ, hồi hộp, căng thẳng, cáu kỉnh, mê sảng và rối loạn tâm thần.

Những cảnh báo theo quy định trước đây khi kê đơn thuốc chống loạn thần được dựa trên những minh chứng về các rủi ro gia tăng về đột quỵ và tử vong, tuy nhiên các bằng chứng về những triệu chứng khác lại ít được kết luận ở bệnh nhân sa sút trí tuệ.

Các kết quả được quan tâm là đột quỵ, cục máu đông lớn (huyết khối tĩnh mạch), đau tim (nhồi máu cơ tim), suy tim, nhịp tim không đều (rối loạn nhịp thất), gãy xương, viêm phổi và tổn thương thận cấp tính.

Sử dụng các dữ liệu chăm sóc sức khoẻ ban đầu, dữ liệu bệnh viện và tỷ lệ tử vong tại Anh, các nhà nghiên cứu đã nhận diện được 173.910 người (63% là nữ) được chẩn đoán mắc chứng sa sút trí tuệ ở độ tuổi trung bình là 82 trong khoảng thời gian từ tháng 1/1998 tới tháng 5/2018 đã không được kê đơn thuốc chống loạn thần trong năm trước khi được chẩn đoán. Mỗi một người trong số 35.339 bệnh nhân được kê đơn thuốc chống loạn trong hoặc sau ngày chẩn đoán đã được ghép cặp với 15 bệnh nhân được lựa chọn ngẫu nhiên, và những bệnh nhân này không sử dụng thuốc chống loạn thần.

Các loại thuốc chống loạn thần được kê đơn phổ biến là risperidone, quetiapine, haloperidol và olanzapine, và nhóm này chiếm khoảng 80% lượng thuốc được kê. 

Các yếu tố ảnh hưởng được xác định bao gồm đặc điểm cá nhân, lối sống, tình trạng dùng thuốc trước đó và các loại thuốc đã được kê đơn.

So với việc không sử dụng, thuốc chống loạn thần có liên quan tới những nguy cơ gia tăng đối với tất cả các kết quả về sức khoẻ, ngoại trừ rối loạn nhịp thất. Ví dụ, trong 3 tháng đầu điều trị, tỷ lệ viêm phổi ở những người dùng thuốc chống loạn thần là 4.48% so với 1.49% ở những người không dùng thuốc. Sau 1 năm điều trị, tỷ lệ này tăng lên 10.41% ở những người dùng thuốc so với 5.63% đối với người không dùng thuốc.

Tỷ lệ rủi ro về tổn thương thận cấp tính cũng cao hơn ở những người sử dụng thuốc (gấp 1.7 lần). Điều này cũng diễn ra tương tự đối với các nguy cơ về đột quỵ và rối loạn nhịp thất (gấp 1.6 lần).

Đối với hầu hết các tình trạng bệnh, nguy cơ luôn diễn ra cao nhất trong tuần đầu điều trị bằng thuốc chống loạn thần, đặc biệt đối với bệnh viêm phổi. Các nhà nghiên cứu ước lượng rằng trong 6 tháng đầu điều trị, sử dụng thuốc chống loan thần có thể liên quan tới việc xuất hiện 1 ca viêm phổi bổ sung trong 9 bệnh nhân được điều trị, và 1 ca đau tim bổ sung trong 167 bệnh nhân được điều trị. Sau 2 năm, có thể có thêm 1 ca viêm phổi bổ sung trong 15 bệnh nhân điều trị và 1 ca đau tim bổ sung trong 254 bệnh nhân được điều trị.

Kết quả nghiên cứu được phân tích dựa trên dữ liệu sức khoẻ đáng tin cậy. Tuy nhiên, đây là kiểu nghiên cứu dựa trên quan sát, không có kết luận chắc chắn nào được tạo ra về nguyên nhân và kết quả. Mặc dù nhiều yếu tố đã được hiệu chỉnh,không thể loại trừ khả năng những biến không được đo lường có thể đã ảnh hưởng tới kết quả thu được.

Theo GS. Darren M. Ashcroft (ĐH Manchester), trong những năm gần đây, nhiều người bị viêm phổi đang được kê đơn thuốc chống loạn thần nhiều hơn bất chấp những cảnh báo về tính an toàn của loại dược phẩm này. Điều quan trọng là các lợi ích của việc điều trị bằng thuốc chống loạn thần đang được cân nhắc một cách thận trọng bên cạnh những nguy cơ gây tổn hại nghiêm trọng của nó. Và các phác đồ điều trị cần được rà soát thường xuyên theo quy định trong bất kỳ hoàn cảnh và tình trạng sức khoẻ nào.

Trong nhiều năm qua,đã có những quan ngại về tính an toàn của việc sử dụng thuốc chống loạn thần trong quá trình điều trị các triệu chứng về hành vi và tâm lý của chứng sa sút trí tuệ. Đề tài nghiên cứu lần này đã chỉ ra rằng việc sử dụng thuốc đối với nhóm bệnh nhân này cũng liên quan tới các nguy hại khác như viêm phổi, rối loạn nhịp thất, huyết khối tĩnh mạch, suy tim, gãy xương và tổn thương thận cấp tính. Điều này có nghĩa là việc xem xét các nguy cơ và rủi ro khi kê đơn thuốc chống loạn thần càng ngày càng quan trọng hơn, và các hướng tiếp cận về dược phẩm thay thế cần được cân nhắc bất kể lúc nào có thể.

FULL TEXT