Tương lai của giáo dục: tiếp cận năng lực đang định hình hoạt động phát triển các kỹ năng

Một số nhà quản lý có xu hướng tìm kiếm nhân sự dựa trên bằng cấp và chứng chỉ, trong khi một số khác lại ưu tiên kinh nghiệm thực tiễn của ứng viên. Tuy nhiên, điều làm cho ứng viên toả sáng hơn so với phần còn lại đó chính là khả năng học hỏi của họ. Học tập một cách chủ động những kiến thức và kỹ năng mới để duy trì sự tiến bộ và phát triển chính là một phẩm chất mà những nhà quản lý và lãnh đạo mong muốn ở nhân viên của mình.

Trên thực tế, khái niệm về những kỹ năng cần thiết đang được định nghĩa lại. "Hạn sử dụng" của các kỹ năng đang dần ngắn hơn (giảm 2-3 năm đối với các kỹ năng kỹ thuật công nghệ), và nhu cầu về nhóm các kỹ năng mới đang mở rộng liên tục, dẫn tới việc các cá nhân và tổ chức phải suy nghĩ lại về cách thức họ tiếp cận hoạt động phát triển chuyên môn nghề nghiệp.

Rất nhiều yếu tố khác nhau đang hội tụ để định hình lại các nền tảng công việc hiện nay. Thứ nhất, các công nghệ hội tụ mới đang dẫn tới sự đổ vỡ ở cấp số nhân trong khi hứa hẹn sự gia tăng đáng kể trong năng suất làm việc. Ví dụ với trường hợp của AI tạo sinh, đã có rất nhiều cuộc thảo luận xung quanh những nguy cơ mà công nghệ này mang lại đối với nhiều vị trí việc làm hiện nay. Thông qua quá trình tự động hoá và hợp thức hoá, các nhiệm vụ vốn mất rất nhiều thời gian và tài nguyên trước đây đã có thể được hoàn thành nhanh hơn và hiệu quả hơn.

Thứ hai, học tập thường xuyên và suốt đời đã trở thành yêu cầu cấp thiết trong bối cảnh phát triển rất nhanh chóng của thời đại ngày nay. Học tập những kiến thức và kỹ năng mới nhưng thiếu đi năng lực để ứng dụng ngay vào thực tiến được cho là chưa đủ đối với thế giới việc làm hiện nay.

Sự phát triển này đặt ra 2 câu hỏi lớn:

1. Lực lượng lao động làm cách nào để cải thiện kỹ năng nhằm tận dụng được sức mạnh của công nghệ và kỹ thuật để tạo ra giá trị lớn hơn, góp phần biến viễn cảnh tương lai trở thành "job expansion-sự mở rộng vị trí việc làm" thay vì "job losses-vị trí việc làm biến mất"?

2. Các kỹ năng và năng lực cần được phát triển như thế nào để có thể hỗ trợ những ứng dụng thực tiễn?

Giáo dục theo hướng tiếp cận năng lực chính là tiền đề giúp cho người học có thể ứng dụng năng lực mới vào các vị trí đặc thù trong tổ chức hoặc thích ứng được với sự mở rộng và biến đổi của công nghệ. Trong cuộc thảo luận với chủ đề "Cách mạng giáo dục vì một thế hệ ứng cử viên mạnh mẽ hơn", GS. Chua Kee Chaing. (Hiệu trưởng trường ĐH Công nghệ Singapore) đã đặt ra một bối cảnh mới: chúng ta sẽ không còn đào tạo con người cho các ngành nghề trọn đời, mà đào tạo con người cho một vòng đời trọn vẹn của nghề nghiệp.

Học tập dựa trên năng lực (CBE-Competency-based Education) là một hướng tiếp cận tập trung vào việc hoàn thiện các kiến thức và kỹ năng thông qua việc dạy và học các kỹ năng cụ thể hơn là giáo dục truyền thống. Theo hướng tiếp cận này, các nhà giáo dục sẽ nhấn mạnh vào khả năng áp dụng kiến thức và kỹ năng vào thực tiễn hơn so với việc chỉ phát triển kiến thức và kỹ năng đơn thuần.

Khác với những chương trình đào tạo "one-size-fits-all", học tập dựa trên năng lực tập trung vào việc phát triển mức độ thành thạo về kiến thức và năng lực ứng dụng trong thực tiễn tương thích với nhu cầu của công việc hiện nay. Sự ưu tiên sẽ được dành cho việc phát triển các kỹ năng không chỉ đáp ứng sự chuyển dịch bối cảnh nghề nghiệp mà còn có ảnh hưởng lâu dài và có ý nghĩa với sự nghiệp của mỗi cá nhân.

Hướng tiếp cận này trong giáo dục không chỉ cho phép mỗi cá nhân tập trung vào việc tích luỹ chính xác những kỹ năng cần thiết cho một vị trí công việc cụ thể, mà còn cho phép người học nhận diện và xác định được khoảng trống về năng lực một cách hiệu quả hơn. Theo đó, nhà tuyển dụng có thể đánh giá chính xác mức độ năng lực mà mỗi ứng viên sở hữu, cho dù nó được tích luỹ thông qua hoạt động học tập chính thức hay phi chính thức, thông qua bằng cấp, chứng chỉ hay tích luỹ kinh nghiệm làm việc thực tế.

Học tập dựa trên năng lực có thể kích hoạt hoạt động học mang tính cá nhân hoá thông qua việc xác định chính xác các khái niệm mà người học đang gặp khó khăn. Đây dường như sẽ là một nhiệm vụ khó khăn bởi học tập cá nhân hoá đồng nghĩa với việc giáo viên sẽ phải đáp ứng nhu cầu học tập đa dạng của rất nhiều người học khác nhau. Tuy nhiên, thông qua việc nhận diện chính xác các khái niệm mà học sinh đang vướng mắc, các nhà giáo dục có thể tận dụng dữ liệu và công nghệ để tuỳ chỉnh những nguồn lực cần thiết một cách hiệu quả hơn.