ĐỔI MỚI PHƯƠNG PHÁP RA BÀI TẬP GÓP PHẦN NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG DẠY VÀ HỌC BỘ MÔN LỊCH SỬ ĐẢNG CỘNG SẢN VIỆT NAM TẠI CÁC TRƯỜNG ĐẠI HỌC VÀ CAO ĐẲNG HIỆN NAY

1. ĐẶT VẤN ĐỀ

Đổi mới phương pháp dạy học lịch sử nói chung, dạy học bộ môn Lịch sử Đảng cộng sản Việt Nam nói riêng là một vấn đề lớn, thu hút sự quan tâm không chỉ của những người làm công tác giảng dạy mà ngay cả các cấp các ngành từ Trung ương đến địa phương. Cũng như các môn học khác ở các trường đại học, cao đẳng  việc dạy học bộ môn  Lịch sử Đảng cộng sản Việt Nam cũng phải tiến hành làm bài tập nhằm tổ chức việc hình thành, củng cố, đánh giá, kiểm tra các tri thức mà sinh viên đã được lĩnh hội. Với khối lượng nội dung lớn, khó nhớ trong khi số tiết phân bổ cho học phần lại quá ít nên để sinh viên nắm vững được các kiến thức cơ bản của môn học là việc không dễ dàng gì. Do đó trong quá trình dạy học bộ môn Lịch sử Đảng cộng sản Việt Nam giáo viên không chỉ dừng lại ở việc cung cấp tri thức mà còn cần hướng dẫn cho sinh viên nhận thức được bản chất lịc sử, có thái độ tình cảm đúng đắn đối với các sự kiện lịch sử, phát huy tính năng động tích cực trong việc tìm tòi kiến thức từ đó vun đắp bản lĩnh chính trị, niềm tin vào Đảng cũng như khơi dậy tinh thần trách nhiệm của sinh viên đối với công cuộc xây dựng và phát triển đất nước hiện nay. Để giải quyết vấn đề trên thì việc ra bài tập trong quá trình giảng dạy môn học đóng vai trò cực kỳ quan trọng. Xuất phát từ đó, tôi xin đưa ra một số ý kiến nhằm đổi mới phương pháp ra bài tập góp phần nâng cao chất lượng dạy và học bộ môn Lịch sử Đảng cộng sản Việt Nam tại các trường đại học, cao đẳng hiện nay.

                                                            Các nhóm chuyên môn tham gia semina khoa học

2. GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ

1. Nâng cao nhận thức của giảng viên và sinh viên về tầm quan trọng của bài tập trong quá trình dạy và học

Như chúng ta đã biết dạy học là một quá trình thống nhất bao gồm nhiều yếu tố bao gồm: sách giáo khoa, tài liệu, phương pháp dạy học, phương tiện dạy học, thầy – trò. Trong quá trình đó, để nâng cao hiệu quả dạy và học, người thầy phải bằng nhiều phương pháp sư phạm để tích cực hóa hoạt động của người học, trong đó có khâu làm bài tập. Trong thực tế dạy và học bộ môn Lịch sử Đảng cộng sản Việt Nam vẫn còn tình trạng giảng viên vẫn bỏ qua khâu ra bài tập hay có ra cũng không chú ý kiểm tra tình trạng làm bài của sinh viện. Bên cạnh đó, một số không nhỏ sinh viên vẫn cho rằng đây là môn học phụ, tâm lý học qua môn nên không đầu tư hoàn thành các bài tập một cách nghiêm túc. Thực trạng đó đã ảnh hưởng không nhỏ đến chất lượng dạy và học bộ môn này.

Để thay đổi thực trạng đó, trước tiên giảng viên phải ý thức được tầm quan trọng của việc ra bài tập cho sinh viên trong quá trình giảng dạy môn học và có phương pháp kiểm tra tra tiến độ, chất lượng hoàn thành của sinh viên. Đặc biệt giảng viên phải thực sự áp dụng điểm chấm bài tập thành một phần của điểm tổng kết môn học. Có như vậy sinh viên mới thực sự nghiêm túc hoàn thành các bài tập được giao. Bên cạnh đó, giảng viên cần kết hợp phương pháp dạy học tích cực nhận thức của người học. Giảng viên cần hướng dẫn sinh viên độc lập suy nghĩ trả lời các bài tập để rút ra được những những tri thức phù hợp cốt lõi của bài học

2. Cách thức xử lý các vấn đề khi ra bài tập

Trong quá trình sử dụng bài tập để củng cố kiến thức cho sinh viên, giảng viên cần chú ý giải quyết các vấn đề sau:

• Một là cần đưa ra bài tập lúc nào? (trong quá trình tổ chức hoạt động dạy học trên lớp hay ra bài tập về nhà)
• Thời gian dành cho giải quyết bài tập là bao nhiêu?
• Hình thức trả lời bài tập bằng miệng hay viết?
• Giảng viên tham gia chỉ đạo, gợi ý ở chừng mực nào?

Để giải quyết các vấn đề đó phải phụ thuộc vào 2 yếu tố đó là: khối lượng và mức độ khó của bài tập đưa ra; mức độ lĩnh hội kiến thức đã học và mối quan hệ giữa kiến thức này với bài tập. Bản thân tôi xin đề xuất một vài phương án giải quyết các vấn đề trên như sau:

• Giảng viên đưa ra bài tập cho sinh viên (có thể bằng nhiều loại bài tập) trong quá trình tổ chức hoạt động trên lớp để sinh viên suy nghĩ và cùng sinh viên giải quyết, sinh viên nắm được kiến thức đáp án và ghi chép.
• Giáo viên đưa ra bài tập cùng sinh viên cả lớp trao đổi, thảo luận, rút ra vấn đề và các em tự sửa chữa hoàn chỉnh bài tập của mình
• Giảng viên đưa ra bài tập cho sinh viên hoặc nhóm sinh viên trên hệ thống e-learning của nhà trường
• Giảng viên đưa ra bài tập để sinh viên hoặc nhóm sinh viên về nhà chuẩn bị và lên bảng thuyết trình ở buổi sau, giảng viên nhận xét, đặt câu hỏi, kết luận lại vấn đề

3. Nguyên tắc và quy trình xây dựng hệ thống bài tập
   1. Các nguyên tắc xây dựng bài tập

Thứ  nhất nội dung bài tập phải gắn với chương trình sách giáo khoa, phản ánh yêu cầu, trình độ học tập của sinh viên

Thứ hai, đảm bảo tính hệ thống, thể hiện mối liên hệ lôgic giữa các sự kiện

Thứ ba, đảm bảo tính đa dạng, toàn diện của nội dung bài tập

Thứ tư, nội dung bài tập phải phù hợp với trình độ nhận thức của sinh viên, phát huy trí thông minh, tính sáng tạo...

Thứ năm, bài tập cần chính xác về nội dung, chuẩn mực về hình thức

1. 2. Hệ thống các loại bài tập

Thứ nhất, Sử dụng bài tập có nội dung liên hệ kiến thức về quá khứ đang học với thực tiễn cuộc sống hiện nay

Lịch sử Đảng cộng sản Việt Nam có vai trò đặc biệt trong giáo dục lý tưởng cộng sản chủ nghĩa, giáo dục lý tưởng, mục tiêu độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội; giáo dục truyền thống đấu tranh cách mạng của Đảng và của dân tộc, nhân dân; giáo dục đạo đức cách mạng, bồi dưỡng bản lĩnh chính trị và nhân cách, tư cách của người cách mạng Việt Nam; giáo dục chủ nghĩa anh hùng cách mạng và nâng cao niềm tin, bồi đắp chủ nghĩa yêu nước Việt Nam. Không nên giảng nặng về thuyết trình mà cần thiết đối thoại với người học, nêu câu hỏi để cùng tìm hiểu, học tập. Người học cũng không nên chỉ thụ động nghe mà cũng cần biết đặt ra các yêu cầu cần thiết trong khuôn khổ bài học và môn học. Cần chú trọng phương pháp liên hệ, vận dụng, từ quá khứ liên hệ, vận dụng vào hiện tại. Sự phát triển của khoa học và công nghệ tạo điều kiện cho việc sử dụng các phương tiện dạy học hiện đại trong thực hiện bài giảng của giáo viên và quá trình học của sinh viên.

Thứ hai, Bài tập dưới dạng trò chơi

Thay vì lúc nào cũng đặt các câu hỏi truyền thống trong sách giáo khoa yêu cầu sinh viên giải quyết thì giảng viên có thể sự dụng loại bài tập thông qua các trò chơi. Xuất phát từ thực tế quá trình giảng dạy của mình tôi thấy cần tạo ra cho sinh viên một không khí học tập sôi nổi, hứng thú hơn trong khi giảng dạy bộ môn. Có như vậy sinh viên mới thấy yêu thích môn học và sẽ nâng cao được chất lượng dạy học bộ môn. Thiết nghĩ trò chơi trong các giờ học Lịch sử Đảng cộng sản Việt Nam không chỉ nhằm mục đích giải trí cho sinh viên mà còn tạo nên một không khí hăng say học tập. Các em có thể độc lập suy nghĩ tìm tòi hoặc phối hợp với các bạn trong nhóm để có đáp án nhanh, chính xác, Vì thế lựa chọn hình thức bài tập dưới dạng các trò chơi sẽ thấy thoải mái hơn, hứng thú hơn từ đó sẽ ghi nhớ tốt hơn những kiến thức cơ bản

Thứ ba, các loại bài tập yêu cầu sinh viên nộp trên hệ thống elearning

Ra bài tập và nộp bài trên hệ thống eleảning của trường Đại học Vinh là một trong những yêu cầu bắt buộc đối với sinh viên. Để tránh việc ra bài và nộp bài mang tính hình thức đối chiếu thì đòi hỏi giảng viên phải ra đề thật, chấm điểm thật có như vậy sinh viên mới làm bài thật. Với đặc thù là môn chung nên một lớp học phần Lịch sử Đảng cộng sản Việt Nam có số lượng sinh viên khá đông. Nên đối với các bài tập cho cá nhân nên tránh cách làm tự luận thông thường mà nên sử dụng các bài tập như vẽ sơ đồ tư duy, thiết kế slide (đối với các bài tập nhóm) hoặc sử dụng các ứng dụng Quzizz, google map... để giúp sinh viên củng cố kiến thức một cách có hệ thống và giảng viên cũng đễ kiểm soát, đánh giá.

3. KẾT LUẬN

Ra bài tập là một phần quan trọng trong quá trình dạy và học bộ môn Lịch sử Đảng cộng sản Việt Nam. Muốn đổi mới và nâng cao chất lượng giảng dạy thì không thể nào không đổi mới phương pháp ra bài tập cho sinh viên. Bên cạnh các cách thức ra bài tập truyền thống như đặt câu hỏi sinh viên trả lời thì giảng viên cần chú trọng hơn đến các hình thức nhằm nâng cao hứng thú, sôi nổi từ đó tăng niềm yêu thích môn học của các em sinh viên. Nội dung câu hỏi nên hướng đến khả năng so sánh vận dụng vào thực tiễn để  từ đó giáo dục lý tưởng cách mạng, niềm tin vào sự nghiệp lãnh đạo của Đảng trong giới trẻ, khới dậy tinh thần trách nhiệm của sinh viên đối với công cuộc đổi mới, xây dựng và phát triển đất nước.

 

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO

1. Trần Thị Thùy Dung, Thiết kế và sử dụng bài tập lịch sử nhằm phát triển năng lực giải quyết vấn đề và sáng tạo cho học sinh trung học phổ thông trong dạy học lịch sử, Tạp chí Khoa học – Đại học Đồng Nai , số 2 – 2021

2.Đặng Văn Hồ-Trần Quốc Tuấn(2007), Bài tập lịch sửởtrường phổthông(Sách dùng   cho   hệ đào  tạo   từxa), https://tailieu.vn/tag/lich-su-o-truong-pho-thong.html, (truy cập ngày 1/11/2022)

3. Đổi mới phương pháp giảng dạy và học tập môn Lịch sử Đản Cộng sản Việt Nam (http://lichsu.tnus.edu.vn/chi-tiet/472-Doi-moi-phuong-phap-giang-day-va-hoc-tap-mon---Lich-su-Dan-Cong-san-Viet-Nam)

                                                                                                                                                                                                                            Tin bài: Dương Thị Mai Hoa